Opublikowano:

Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu

DEFINICJA: specyficzne trudności w pisaniu i czytaniu rozpoznaje się u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych oraz ich integracji, uwarunkowanych nieprawidłowym funkcjonowaniem centralnego układu nerwowego (C.U.N.).

Nie są związane z brakiem potencjału intelektualnego. Są związane z brakiem współdziałania wszystkich systemów zmysłowych ze sobą na skutek różnych przyczyn, związanych z rozwojem C.U.N.. Integracja Sensoryczna następuje u dzieci w wieku od 5-9 lat i jest to związane z indywidualnym rozwojem osobniczym każdego człowieka. Dlatego właśnie należy przeprowadzać Testy Kalifornijskie, które wyjaśnią jaki jest stopień dezintegracji zmysłowej u ucznia i jakie może On napotkać trudności w pierwszych latach swojej edukacji. Są drogowskazem dla nauczyciela oraz wyznacznikiem ukierunkowania indywidualnego programu terapii pedagogicznej.

Karty obserwacji ucznia są bardzo ważnym narzędziem w pracy nauczyciela-terapeuty do określenia mocnych stron, potrzeb i problemów dziecka. Stanowią również czynnik korygujący działania terapeutyczne na skutek postępów ucznia.

Wyróżniamy kilka postaci specyficznych trudności edukacyjnych, które mogą występować jednocześnie lub w izolacji:

  • DYSLEKSJA (rozwojowa) – trudności w czytaniu, często powiązane z trudnościami w pisaniu.
  • DYSORTOGRAFIA – trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (w tym popełnianie błędów ortograficznych).
  • DYSGRAFIA – trudności w opanowaniu kaligrafii – niski poziom graficzny pisma, brzydkie pismo.

Przyczyny zaburzeń

Przyczyny zaburzenia funkcji językowych, percepcyjno-motorycznych – spostrzegania słuchowego, wzrokowego, motoryki współdziałania systemów zmysłowych-integracji percepcyjno-motorycznej:

  • zaburzenia uwagi, pamięci (wzrokowej, słuchowej, ruchowej);
  • zaburzenia lateralizacji –brak dominacji ręki i oka;
  • zaburzenia orientacji ciała i przestrzeni;
  • zaburzenia równowagi, prioprocepcji –zaburzenia przewodzenia impulsów dotykowych i kinestetycznych.

ETIOLOGIA uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie tzn. dziedziczność, mikrouszkodzenia lub niedokształcenie układu nerwowego z okresu ciąży, porodu i pierwszych miesięcy życia dziecka. Zaniedbania środowiskowe i dydaktyczne pogłębiają zaburzenia psychoruchowe i emocjonalne dziecka oraz spiętrzają trudności i specyficzne potrzeby edukacyjne.

Dzieci z nieprawidłowej ciąży i porodu, nieharmonijnie rozwijające się (nie pełzają wzorcem naprzemiennym, nie czworakują naprzemiennie, mają wzmożone lub obniżone napięcie mięśni, opóźnienia rozwoju mowy), to są dzieci które należy wnikliwie obserwować, ponieważ są to dzieci z tzn. grupy ryzyka dysleksji.

Im wcześniej objęte zostaną opieką, tym większe szanse, aby zapobiec ich trudnościom szkolnym.

Wiek młodszy przedszkolny (3-5 lat)

  • Opóźniony rozwój ruchowy, trudności z utrzymaniem równowagi, trudności z koordynacją ruchów, niechęć do zabaw ruchowych, ociążałość ruchowa, nadpobudliwość ruchowa.
  • Trudność ze skupieniem uwagi na wykonywanej czynności.
  • Trudność ze skupieniem uwagi na słuchanej bajce.
  • Mała sprawność ruchowa rąk podczas czynności samoobsługowych.
  • Mała sprawność ruchowa rąk podczas rysowania malowania.
  • Niechęć do brudzenia – obrzydliwość klejenie, modelina, plastelina, kasze, ryże, kisiele, budynie itd..
  • Nadmierne przewodzenie impulsów dotykowych, „gilgotki” bardzo silne lub odwrotnie niedowrażliwość.
  • Nie lubi zabaw w parach.
  • Opóźniony rozwój mowy, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, zapamiętywaniem nazw lub szeregów nazw (dni tygodnia, pory roku, nazwy posiłków).

Wiek starszy przedszkolny (6-7 lat)

  • Trudności z wymową (przekręcanie słów), trudności w zapamiętywaniu wierszyków i piosenek.
  • Trudności z odróżnianiem podobnych głosek, z wydzieleniem sylab i liter (głosek) – analiza i synteza wyrazowo literowa i głoskowa.
  • Niechęć do rysowania, odwzorowywania.
  • Trudności z odtwarzaniem figur, wzorów i „szlaczków”.
  • Zaburzenia koncentracji uwagi i procesów zapamiętywania.
  • Trudności z układaniem obrazków z elementów według wzoru.
  • Problemy orientacji przestrzennej i kierunków na płaszczyźnie.
  • Trudności w nauce czytania (przy realizacji programu klasy „0”).

Wiek młodszy szkolny

  • Utrzymywanie się powyżej opisanych trudności szkolnych.
  • Trudności z zapamiętywaniem nazw, nazwisk, szeregów nazw, tabliczki mnożenia, dat, zapisywania liczb wielocyfrowych.
  • Mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-b, d-g, M-n, l-ł-t, m-w-n).
  • Mylenie liter podobnych pod względem dźwiękowym (t-d, k-g, z-s, w-f).
  • Opuszczanie, przestawianie, dodawanie liter, sylab, głosek.
  • Trudności z pisaniem zmiękczeń, głosek nosowych.
  • Brzydkie pismo i rysunek.
  • Trudności w spostrzeganiu, różnicowaniu i procesach pamięci.

Wiek starszy szkolny

  • Trudności w czytaniu.
  • Trudności z myśleniem logicznym, twórczym, procesami pamięci.
  • Trudności w pisaniu gramatycznym, ortograficznym i stylistycznym.
  • Trudności w mówieniu gramatycznym i stylistycznym.
  • Trudności w nauce z innych przedmiotów (matematyka, fizyka).
  • Trudnosci emocjonalne (brak wiary we własne możliwości, brak motywacji, złe zdanie na temat samego siebie) i społeczne.

PRZYKŁADOWY PLAN TERAPII PEDAGOGICZNEJ W ZESTAWIE ĆWICZEŃ

DOBÓR ODPOWIEDNICH ĆWICZEŃ W ZAKRESIE KAŻDEGO PUNKTU ZALEŻY OD:

  • POTRZEB, PROBLEMÓW I MOCNYCH STRON UCZNIA.
  • WIEDZY I KWALIFIKACJI TERAPEUTY.
  • INWENCJI TWÓRCZEJ KREATYWNOŚCI I INTUICJI TERAPEUTY.
  • CELU KRÓTKOTERMINOWEGO KTÓRY CHCEMY OSIĄGNĄĆ.
  1. ORIENTACJA CIAŁA:
    • schemat ogólny ciała z pokazywaniem części od głowy do stóp z pomocą terapeuty przy lustrze;
    • schemat szczegółowy jw.;
    • schemat ogólny z zaznaczeniem stron ciała, reszta jak wyżej;
    • schemat szczegółowy z zaznaczeniem stron ciała, reszta jak wyżej;
    • schemat twarzy przy lustrze – ogólny z połączoną stymulacją twarzy – masażyki, minki, mruganie, naprzemienne mruganie.
  2. ORIENTACJA PRZESTRZENI:
    • nauka kierunków od siebie z użyciem woreczka z grochem;
    • nauka kierunków od terapeuty stojącego obok;
    • nauka kierunków od osoby trzeciej stojącej „gdzieś”;
    • określanie kierunków na kartce zawieszonej na ścianie;
    • określanie kierunków na kartce położonej płasko;
    • poruszanie się po planszy wg wskazań terapeuty (skacząc na jednej nodze);
    • poruszanie się po kartce papieru wg wskazań terapeuty zaznaczając ślad mazakiem.
  3. ĆWICZENIA NAPRZEMIENNE:
    • w pozycji leżącej z określaniem części ciała;
    • w pozycji leżącej z liczeniem 1-100;
    • w pozycji czworaczej z określaniem kierunków;
    • w pozycji czworaczej z liczeniem 1-100;
    • w pozycji stojącej z określaniem kierunków;
    • w pozycji stojącej z liczeniem 1-100.
  4. Ćwiczenia równoważne.
  5. Stymulacja wzroku:
    • znaki integracyjne.
  6. Stymulacja słuchu.
  7. Trening Emocji.
  8. Ćwiczenia z zakresu ćwiczeń bloków dodatkowych.